Maria Pinińska-Bereś

Maria Pinińska-Bereś urodziła się w 1931 roku. W latach 1950–1956 studiowała na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Xawerego Dunikowskiego. Od 1979 roku była członkinią Grupy Krakowskiej. W 1983 roku brała udział w 17. Międzynarodowym Biennale w Sao Paulo.

Pierwsze, figuratywne prace powstawały pod wpływem profesora Dunikowskiego, ale zdradzały już próby poszukiwania własnego stylu. W rzeźbie Narodziny z 1958 roku po raz pierwszy pojawił się kolor różowy, charakterystyczny dla późniejszej twórczości artystki. Na początku lat 60. Pinińska-Bereś zaczęła skłaniać się ku formom bardziej abstrakcyjnym. Rzeźby z cyklu Rotundy to ciężkie betonowe figury odwołujące się do architektury romańskiej, ustawione jednak na miękkich podstawach wykonanych z tkaniny, która wkrótce stanie się jednym z podstawowych materiałów wykorzystywanych przez artystkę.

Z kolei w pracy Dama z ptaszkiem z 1960 w pełni objawia się zainteresowanie figurą kobiety jako głównym tematem sztuki Pinińskiej-Bereś. Pomimo pewnego dystansu samej artystki do sztuki feministycznej uznaje się ją za jedną prekursorek i najważniejszych przedstawicielek tego nurtu w Polsce. W latach 1966–1967 powstały Gorsety z masy papierowej odwołujące się do wizerunku kobiety kreowanego na potrzeby męskiego pożądania. Cykl Psychomebelki, które artystka tworzyła od 1968 roku, to krytyka społecznych ról kobiety, potraktowana ironicznie, choć z dużą dozą czułości i nie pozbawiona erotyzmu.

Około połowy lat 70. Maria Pinińska-Bereś skupiła się na konstruowaniu prac z, tak charakterystycznych dla całej jej późniejszej twórczości, miękkich, obłych i delikatnych form. Używała gąbki obszytej materiałem, pikowanych tkanin, poduszek, których „kobiecą” delikatność podkreślała różowa i biała kolorystyka.

Całości dopełniały poetyckie tytuły stanowiące integralną część rzeźb: Rejs przez morza i oceany dookoła stołu, Gotowalnia Ledy, Pomazany Niebem, Przejście przez kołdrę.

W 1971 artystka zapoczątkowała kolejny cykl prac „Egzystencjaria”, będący bardzo osobistą wypowiedzią na tematy dotyczące miłości, macierzyństwa, ale też agresji. Począwszy od połowy lat 80. Maria Pinińska-Bereś w oryginalny sposób podejmowała też dialog z historią sztuki. Tworzyła prace zainspirowane takimi dziełami jak Król i królowa Henry’ego Moore’a, Płonąca żyrafa Salvadora Dali czy Infantki Velazqueza. Obok rzeźb-asamblaży realizowała też kameralne akcje odbywające się w plenerze (List-latawiec, Sztandar autorski, Żywy róż) i przestrzeniach galerii (Pranie I, Tylko miotła, Kobieta z drabiną, Działania na przyrządy kuchenne). Do wcześniejszych Psychomebelków nawiązała w latach 90. cyklem Okna wypełniając stare ramy okienne miękkimi, organicznymi formami.

Artystka nie doczekała się poważnej, retrospektywnej wystawy za życia. Zmarła w trakcie jej przygotowywania w 1999 roku (GSW Bunkier Sztuki w Krakowie, Galeria Bielska w Bielsku-Białej, Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu). Prace Pinińskiej-Bereś znajdują się m.in. w zbiorach Muzeów Narodowych w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Warszawie, w Muzeum Śląskim w Katowicach, Muzeum Sztuki w Łodzi, Zachęty, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, w Muzeum w Bochum oraz kolekcjach prywatnych.