Wanda Czełkowska urodziła się w 1930 roku w Brześciu (dzisiejsza Białoruś). Była jedną z kluczowych figur polskiej awangardy. Jej studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1949-1954) przypadły na okres socrealizmu w sztuce. Czełkowska była członkinią II Grupy Krakowskiej (1968-1982), do której należeli również Tadeusz Kantor, Erna Rosenstein, Maria Jarema i Maria Pinińska-Bereś. W 1963 roku Wanda Czełkowska wzięła udział w III Biennale w Paryżu, gdzie pokazała rzeźbę Autoportret. W Paryżu spędziła miesiąc, mieszkając u Aliny Szapocznikow i Romana Cieślewicza. Następnie wyjechała na stypendium do Rzymu.

W swojej twórczości Czełkowska badała  granice różnych form artystycznych oraz możliwości medium, takiego jak rzeźba, instalacja, malarstwo, rysunek i fotografia. Kładła szczególny nacisk na intelektualne i analityczne aspekty procesu twórczego. Reprezentujący je motyw głowy stał się centralnym tematem jej twórczości. Pierwotnie jej prace nawiązywały do estetyki etruskich rzeźb, później artystka zaczęła używać bardziej abstrakcyjnych form (np. seria Głowy, 1968 – 1975). Od lat 70. Czełkowska zaczęła tworzyć znaczniej konceptualne realizacje,  jak Stół (1968-1971) oraz Bezwzględne wyeliminowanie rzeźby jako pojęcia kształtu (1972). W 1972 roku Richard Demarco zaprosił Czełkowską do udziału w wystawie Atelier’72 w Edynburgu. Ze względu na trudności techniczne zamiast Stołu, artystka pokazała Informację pojęciową o Stole. Gipsowe głowy ustawiła bezpośrednio na ziemi, pomiędzy dwoma panelami ilustrującymi pierwotny zamysł pracy.

Pomimo jej pionierskiej twórczości, dorobek Czełkowskiej był niedoceniony przez większość jej kariery i zyskał uznanie dopiero w końcowych latach jej życia. W 2016 roku Muzeum Narodowe w Warszawie zorganizowało obszerną wystawę jej prac, zatytułowaną Retrospekcja, po której miało miejsce międzynarodowe sympozjum. W 2023 roku w Muzeum Susch w Szwajcarii odbyła się największa do tej pory prezentacja jej twórczości za granicą, zatytułowaną Art Is Not Rest.

Prace Wandy Czełkowskiej znajdują się w licznych kolekcjach muzealnych, między innymi w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Śląskim w Katowicach, Centrum Rzeźby w Orońsku oraz w Muzeum Zamoyskich w Kozłówku.

Wybrane wystawy indywidualne:

2024

Geta Brătescu, Wanda Czełkowska, Galeria Monopol, Warszawa, PL (z Getą Brătescu)

2023

Posthuman Abstraction, Double Q Gallery, Hong Kong, CN (z Zuzą Golińska) 

Art Is Not Rest, Muzeum Susch, Susch, CH

2019

Betwixt, Piktogram, Warszawa, PL (z Paulem Czerlitzki) 

2016

Wanda Czełkowska: Retrospekcja, Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, Muzeum Narodowe, Warszawa, PL

1996

Wanda Czełkowska, Centrum Rzeźby, Orońsko, PL

1990

Elegia. Przypomnienie po latach, Zderzak Gallery, Kraków, PL

1969

Galeria Współczesna, Warszawa, PL

1963

Wanda Czełkowska, Galeria Krzysztofory, Kraków, PL

Wybrane wystawy zbiorowe:

2024

The Plastic Body, Stavanger Art Museum, NO

2023

Obsession I, ECHO, Kolonia, DE

2020

Wiśnie, Galeria Arsenał, Białystok, PL 

Kradzieże i zniszczenia, Galeria Arsenał, Białystok, PL 

On the Politics of Delicacy, Capitain Petzel, Berlin, DE

2019

Under the Radar: Contemporary Masters from Central & Eastern Europe, Q Contemporary, London, UK

2018

Land of Lads, Land of Lashes, Thaddeus Ropac Gallery, London, UK 

Medytacje Fibonacciego + sztruksowy zając | wobec Katarzyny Kobro (1898–1951), Muzeum Współczesne, Wrocław, PL; Państwowa Galeria Sztuki, Sopot, PL

Zmiennokształtność: Eiseinstein jako metoda, Muzeum Sztuki, Łódź, PL 

2016

Around the Edge, Broadway 1602, Nowy York, US 

121 Street, Broadway 1602, Nowy York, US

2013

Z ciemności, Galeria Sztuki Współczesnej BWA SOKÓŁ, Nowy Sącz, PL

2011

Resistance, Akademia Sztuk Pięknych, Warszawa, PL 

2010

Stan Dydo. Polska rzeźba wspólczesna, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot, PL

2008

Różowa intuicja, Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, Muzeum Narodowe, Warszawa, PL 

2000

Utopia i wizja, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, PL

1996

Figura w polskiej rzeźbie XIX i XX wieku, Centrum Rzeźby, Orońsko, PL; Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, PL

1995

Generazioni e Tendenze dell Arte Contemporanea a Cracovia, Palazzo Sinibaldi, Sant’Elpidio a Mare, IT

1993

Nowoczesna rzeźba polska 1955–1992, Centrum Rzeźby, Orońsko, PL 

Artyści z Krakowa, Zachęta Narodowa galeria sztuki, Warszawa, PL

1981

16. wystawa Grupy Krakowskiej, Galeria Krzysztofory, Kraków, PL 

1975

Hommage Xaweremu Dunikowskiemu, Zachęta – Narodowa galeria sztuki, Warszawa, PL