Wanda Czełkowska urodziła się w 1930 roku w Brześciu, w Białorusi. Była jedną z kluczowych figur polskiej awangardy. W latach 1949-1954 studiowała rzeźbę na Akademi Sztuk Pięknych w Krakowie, był to czas, w którym socrealizm dominował w sztuce. Czełkowska była członkinią II Grupy Krakowskiej (1968-1982), do której należeli również Tadeusz Kantor, Erna Rosenstein, Maria Jarema i Maria Pinińska-Bereś. W 1963 roku Wanda Czełkowska wzięła udział w III Biennale w Paryżu, w którym mieszkała z Aliną Szapocznikow i Romanem Cieślewiczem, aż do wyjechania na stypendium kulturalne w Rzymie.

Jej twórczość była definiowana badaniem granic różnych form artystycznych oraz możliwości medium takich jak rzeźba, instalacje, malarstwo, rysunek i fotografia. Kładła szczególny nacisk na intelektualne i analityczne aspekty artystycznego procesu. Tym samym, głowa stała się centralnym motywem jej twórczości. Pierwotnie nawiązując do stylistyki etruskich rzeźb, później przerodziła swoje prace w bardziej abstrakcyjne formy, widoczne w fantastycznej serii Głowy. Od lat 70. twórczość Czełkowskiej poszła w kierunku bardziej konceptualnych realizacji, których Stół (1968-1971) oraz Bezwzględne wyeliminowanie rzeźby jako pojęcia kształtu (1972) są znamiennymi przykładami. W 1972 roku, Czełkowska została zaproszona do Edynburgu przez Richarda Demarco, by wziąć udział w wystawie Atelier ’72. Ze względu na trudności techniczne, artystka przedstawiła Konceptualne informacje na temat „Stołu”. W miejsce instalacji, postawiła gipsowe głowy, bezpośrednio na podłodze, pomiędzy dwoma panelami ilustrującymi pierwotny zamysł pracy.

Pomimo jej pionierskiej twórczości, dorobek Czełkowskiej był niedoceniony przez większość jej kariery i zyskał uznanie dopiero w końcowych latach jej życia. W 2016 roku, Muzeum Narodowe w Warszawie zorganizowało obszerną wystawę jej prac, zatytułowaną Retrospekcja, po której miało miejsce międzynarodowe sympozjum. W 2023 roku, Muzeum Susch w Szwajcarii otworzyło największą do tej pory zagraniczną retrospektywę jej twórczości zatytułowaną Art Is Not Rest.

Prace Wandy Czełkowskiej znajdują się w licznych kolekcjach instytucji, między innymi w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Śląskim w Katowicach, Centrum Rzeźby w Orońsku oraz w Muzeum Zamoyskich w Kozłówku.

Wybrane wystawy indywidualne:

2024

Geta Brătescu, Wanda Czełkowska, Galeria Monopol, Warszawa, PL (z Getą Brătescu)

2023

Posthuman Abstraction, Double Q Gallery, Hong Kong, CN (z Zuzą Golińska) 

Art Is Not Rest, Muzeum Susch, Susch, CH

2019

Betwixt, Piktogram, Warszawa, PL (z Paulem Czerlitzki) 

2016

Wanda Czełkowska: Retrospekcja, Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, Muzeum Narodowe, Warszawa, PL

1996

Wanda Czełkowska, Centrum Rzeźby, Orońsko, PL

1990

Elegia. Przypomnienie po latach, Zderzak Gallery, Kraków, PL

1969

Galeria Współczesna, Warszawa, PL

1963

Wanda Czełkowska, Galeria Krzysztofory, Kraków, PL

Wybrane wystawy zbiorowe:

2024

The Plastic Body, Stavanger Art Museum, NO

2023

Obsession I, ECHO, Kolonia, DE

2020

Wiśnie, Galeria Arsenał, Białystok, PL 

Kradzieże i zniszczenia, Galeria Arsenał, Białystok, PL 

On the Politics of Delicacy, Capitain Petzel, Berlin, DE

2019

Under the Radar: Contemporary Masters from Central & Eastern Europe, Q Contemporary, London, UK

2018

Land of Lads, Land of Lashes, Thaddeus Ropac Gallery, London, UK 

Medytacje Fibonacciego + sztruksowy zając | wobec Katarzyny Kobro (1898–1951), Muzeum Współczesne, Wrocław, PL; Państwowa Galeria Sztuki, Sopot, PL

Zmiennokształtność: Eiseinstein jako metoda, Muzeum Sztuki, Łódź, PL 

2016

Around the Edge, Broadway 1602, Nowy York, US 

121 Street, Broadway 1602, Nowy York, US

2013

Z ciemności, Galeria Sztuki Współczesnej BWA SOKÓŁ, Nowy Sącz, PL

2011

Resistance, Akademia Sztuk Pięknych, Warszawa, PL 

2010

Stan Dydo. Polska rzeźba wspólczesna, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot, PL

2008

Różowa intuicja, Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, Muzeum Narodowe, Warszawa, PL 

2000

Utopia i wizja, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, PL

1996

Figura w polskiej rzeźbie XIX i XX wieku, Centrum Rzeźby, Orońsko, PL; Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, PL

1995

Generazioni e Tendenze dell Arte Contemporanea a Cracovia, Palazzo Sinibaldi, Sant’Elpidio a Mare, IT

1993

Nowoczesna rzeźba polska 1955–1992, Centrum Rzeźby, Orońsko, PL 

Artyści z Krakowa, Zachęta Narodowa galeria sztuki, Warszawa, PL

1981

16. wystawa Grupy Krakowskiej, Galeria Krzysztofory, Kraków, PL 

1975

Hommage Xaweremu Dunikowskiemu, Zachęta – Narodowa galeria sztuki, Warszawa, PL